NYSC: Nijerya'nın Vatani Görevi

Kız istemeye gidildiğinde malumunuzdur damada iki temel soru sorulur; ilki işi ötekisi ise vatani görevini tamamlayıp tamamlamadığı. Benimki beni istemeye geldiğinde ne işi vardı ne de askerliğini yapmıştı🙈Aslında ülkesinde Türkiye'deki gibi zorunlu askerlik olmadığını, NYSC 

( National Youth Service Corps) denilen zorunlu kamu görevini tamamlaması gerektiğini söylemişti. Bu görev bizdeki gibi evinden aylarca ayrı kalmayı zorunlu kılmıyordu ya da en azından o an ben öyle anlamıştım. Nijerya'ya gelince NYSC'nin düşündüğümden daha meşakkatli bir süreç olduğunu fark ettim. Eğer  kamu dairesinde çalışmak istiyorsanız ya da herhangi bir üniversitede yüksek lisans yapmak istiyorsanız size ilk sordukları şey NYSC'yi tamamlayıp tamamlamamış olmanızmış. Bizdeki askerlikle birçok benzerlikleri var; acemilik süresi, uzmanlık süresi, birçok iş başvurusunda ön koşul olması bunlardan sadece birkaçı. Eşimin göz ardı ettiği kadar küçümsenecek bir olay değilmiş. 

Yaşadığınız şehirden-eyaletten ve kütüğünüzün bağlı bulunduğu eyaletten farklı bir yerdeki üç haftalık zorunlu eğitim kampına atanmanızla başlıyor herşey, ben bu kampı acemilik süresi olarak isimlendirdim kendimce. Üç hafta boyunca ülkenin dört bir yanından gelen kadın-erkek genç insanlar fiziksel talimlere dayanan yorucu, yoğun eğitimler alıyorlar. Silah talimi gibi bir askeri eğitim yapılmasa da duyduğuma göre fiziki eğitimler oldukça ağır oluyor ve bazen Afrika sıcakları altında gençlerin bayılmasına sebep olabiliyor. İki yıldır Nijerya'da yaşamamıza rağmen eşim hala NYSC görevini tamamlamadı, bende NYSC kamplarında neler oluyor öğrenmek için burdaki bir kaç arkadaşımızla konuştum, sayelerinde NYSC kampına katılmış kadar bilgim oldu. Daha önce de söylediğim gibi kamp süresi üç hafta ve evinizden uzak bir eyalette tamamlamanız gerekiyor bu süreyi. Rivayet zaman kipini kullanmaktan pek haz etmediğim için sanki kampa katılmış gibi yazmak istiyorum. 😄 Kalabalıkta kayıt işlerinin, yerleşme işlemlerinin sırasını beklemeyi göze alamayanlar genelde ikinci ya da üçüncü gün kampa katılmayı tercih ediyorlar ama "erken kalkan  yol alır" sözünü haklı çıkaran durumlar da olabiliyor. Yataklar ve ranzalar birbirinden ayrı odalarda tutuluyor, herkes kendi yatağını ranzasına taşımakla görevli; yataklar o kadar eski, ince ve pis ki erken gelsende iyisini bulmak pek kolay olmuyor, en azından ranzada üstte yatabilmek için erken gelmek bir avantaj olabilir. Kampa katılan herkese içinde spor ayakkabı, postal, pantolon, NYSC yazan tişörtler ve atletlerden oluşan bir kit veriliyor. Beden ölçüsü ya da ayakkabı numarası sorulmadan rastgele verilen torbalarda kendi ölçünüzü bulabilmeniz için aşırı şanslı olmanız lazım. Genelde gençler kendi aralarında değiş tokuş yaparak kendi bedenlerine en uygununu bulmaya çalışıyorlar.  Sorunlar bununla da bitmiyor: 100-150 gencin paylaştığı yatakhanelerde klimadan eser yok, bir kaç fanla bunaltıcı Afrika sıcağına çare bulunmaya çalışılıyor. Bizim buranın olmazsa olmazı sineklerden korunmak için cibindirik altında yatmak farz, mazallah malarya olursan al başına belayı. 

Kampta gün sabah 4.30'da sabah içtiması ile başlıyor. Herkes kendi eyaletinin numarasına göre grup oluşturup sıraya giriyor, ve bu grup numarası kamp bitene kadar katıldığınız, görev aldığınız her etkinlikte sizin nerede olacağınızı belirliyor. Azar işitmek istemiyorsanız her daim grubunuzun numarasına göre hareket etmelisiniz. Öğleden sonra çeşitli konularda( jeneratör tamiri, boya yapımı, marangozluk, terzilik, kozmetoloji, hayvancılık vs)  kendinizi yetiştirebileceğin kurslar ya da teorik derslere katılıyorsunuz. Pek verimli ve işlevsel olduğu söylenemese de eğer şanslıysanız, dersi veren kişi işini ciddiye alıyorsa az çok birşeyler öğrenmeniz mümkün. Derslerden sonra akşama kadar güneşin altında fiziksel egzersizler, askeri eğitimler, yürüyüş talimi yapılıyor. Bazen 40 dereceyi bile geçen Afrika sıcaklarında bunları yapabilmek oldukça zor. Üç haftalık kamp süresini tamamladıktan sonra devletin sizi atadığı özel bir şirkette ya da kamu kuruluşunda bir yıllık görev süreniz başlıyor. Şansınızı göre atamanız yapılıyor demek isterdim ama Nijerya'da şanslı olunmaz, şans oluşturulur. Eğer önemli yerlerde önemli kişileri tanıyorsanız ya da kesenizin ağzını açıp rüşvet vermeyi göze alırsanız iyi bir kamu kuruluşunda göreve başlayabilir sonrasında da iyi bir maaşla kadrolu eleman olarak kalabilirsiniz ya da yeterince rüşvet verip hem kamp hem bir yıllık zorunlu hizmet işinden kurtulabilirsiniz. Anlattığım kadar kolay olmasa da bu işler burda her daim bir yolu bulunabiliyor. Eğer ne arkanızda biri ne de cebinizde rüşvete ayıracak Nairalarınız yoksa sizi atadıkları yere kuzu kuzu gideceksiniz. Kimi zaman bu evinize binlerce km uzaklıktaki bir okul ya da hastane olabilir. Stajyer öğretmen gibi çalışıp, hastanelerde basit işlemlerde yardımcı olabilirsiniz. Bir yıllık bu zaman zarfında devlet size her ay 20,000 Naira yani ortalama 50 dolar maaş yatırıyor ama 200 Nairası banka tarafından komisyon olarak alınıyor. NYSC görevini yapan kadın- erkek milyonlarca gencin olduğunu düşünürsek bankaların yaptığı kar da göz ardı edilemeyecek kadar çok. 

Ülkedeki Biafran İç Savaşı'ndan (1967-1970) sonra halkların tekrar kaynaştırılması, dini ve etnik farklılıkları bulunan gençlerin birbirini tanıyabileceği, fikir alışverişi yapabileceği ortamın oluşturulması, Güney-Kuzey arasındaki kutuplaşmadan ötürü hep ülkesinin bir köşesine düşman gözüyle bakıp kendi bölgesinde bulunmayan eyaletleri ziyaret etmek istemeyen gençleri o eyaletlerde kamplara ya da kamu görevine atanmasıyla tekrar milli beraberliğin kazanılmasını amaçlayan NYSC şu an geldiği konum sebebiyle  amacından oldukça şaşmış bulunuyor. Rüşvetin, adam kayırmanın, gereksiz fiziksel eğitimlerle ve yaşamaya elverişsiz kamp ortamıyla gençlerin sağlığının göz ardı edildiği NYSC yapısında biran evvel iyileştirilmeler yapılmalı, reformlara başvurulmalı.